Zaman her yerde aynı mıdır?

Şu an dünya saatine göre Amerika’da saat kaç, Japonya’da saat kaç bulabilirsiniz. Peki Andromeda galaksisindeki bir yıldızda saat kaçtır? orada bizim bildiğimiz anlamda mı geçer günler, saatler, zaman?

Soğuk bir gezegende evrimleşmiş bir canlı türünün metabolizması da yavaş olacaktır. Uzak gezegenlere de gitmeye gerek yok gerçi. Okyanus derinliklerinde asırlarca yaşayan sıradışı canlılar bulunmakta. Bu canlılar o kadar yavaş hareket ederler ki baktığınıda durduğunu sanırsınız. Ama onun için zaman bu şekilde ilerler. Belki de onun kol saati bizimkinden bin kat daha yavaş çalışıyordur. Kol saati bozuk olduğu için değil, metabolizması zaman algısını bu şekilde yarattığı için…

Peki zamanın çabuk ya da yavaş geçtiğini neye göre söylüyoruz? Yaşanan olaylara göre. Unutulmamalıdır ki zaman maddeden ayrı düşünülemez. Daha da doğrusu zaman hareketle birliktedir. Ne kadar çok hareket, olay, yer değiştirme olursa algılanan zamanda o kadar değişme olur. Bütün gün hiç birşey yapmadan durmakla bütün gün gezmek arasında bariz bir zaman algısı farkı vardır. Oysa iki günde de 24 saat geçmiştir. Yani psikolojik bir etkisi de vardır zaman algısının ama ben daha çok fiziksel yanılsamadan bahsedeceğim.

Bizler güneş sisteminde sabit bir hızla dönüyoruz dünyalılar olarak. Bunun yanında güneş sistemimiz de komple samanyolu galaksisinin içerisinde büyük bir hızla hareket ediyor. Bu hızlarda hareket ederken bizim algıladığımız zamanın hızı oluşuyor. Eğer güneş sistemimizin hızı yavaşlarsa ya da bizim dönme hızımız yavaşlar, hatta durursa artık gece gündüz algımızdan tutun da zamanın ölçümüyle ilgili hesaplar tamamen altüst olacaktır. Düşünsenize hep karanlık olduğunu, her zaman karanlık, güneş doğmuyor ya da ufukta sabit duruyor. En ufak bir ülke değişiminde bile jetlag yaşayan insanlık böyle bir etki altında zaman kavramını tamamen yitirecektir.

Size zamanın azalıyor derler. Ya da zamanını boşa harcama, zaman değerli derler. Gerçekten öyle midir sorgulamak gerekir. Zamanı kim koydu ki para gibi onu da satmaya çalışıyorlar? Zaman algısnı kim yarattı? Zamanın tükendiğini kim söyledi? Evet, zaman da alınıp satılabilen bir şey haline geldi gregorian takviminin icadından sonra. Şu an algıladığınız, tanımladığınız zaman size sunulmuş yapay bir zamandır. Şu an 50 yaşındaysanız bu size yaşlandığınızı düşünmeniz için uydurulmuş bir zamandır. Eğer ben 1 yılın 10 yıla denk düştüğü yeni bir takvim yapsam, siz 50 değil 5 yaşında olacaksınız. Yani sayıların, zamanı bölmenin bir anlamı yok. Zaman tükenen bir şey değil.

Zamanı doğru algılamak için önce bu zamandan, bölümlendirilmiş ticari zamandan kopmamız gerek. Sonra dünü, bu günü ve yarını aynı anda deneyimleyebileceğiz…