Şu an bu yazıları okumak, harflere bakmak, kullandığım tek bir virgülün, okurken sizin hayatınızdan çalacağı yarım saniye, hayatınızda ne kadar değişiklik yaratabilir? Şu an kişisel görüşlerimi mi yazıyorum yoksa geçmişi mi yazıyorum? Eğer bunları okuyorsanız şu an ben bunları çoktan yazmış bitirmiş olacağım ama siz şu an, yani kendi zamanınızda okuyorsunuz. Oysa ben şu an, yani kendi zamanımda yazıyorum. Öyleyse ben şu an geçmişi mi geleceği mi yazıyorum?… 🙂

Bundan bir süre önce “tesadüfen” eski evimize gitmek durumunda kalmıştım. Çünkü annem bir eşyasını orada unutmuştu ve almam gerekti. Gitmişken vaktim de vardı ve eski evimizdeki dolabımdaki ilkokul kitap defterlerimi karıştırayım dedim. İlkokul 3. sınıf defterimin son sayfasında bir yazı ve şekil ilgimi çekti. Büyük harflerle XANADU yazıyordu ve üzerinde de sonsuzluk sembolüne benzer bir şekil çizilmişti. Benim el yazım olduğu barizdi, nitekim etrafındaki diğer karalamaları yarım yamalak hatırlıyordum da ama bu yazı ve bu şekli neden yaptığımı hatırlayamıyordum. İşin ilginci Xanadu kelimesini o dönemde duyabileceğim herhangi bir kaynak yok, okul kitaplarımızdaki bir hikayede geçebilir ya da bir çizgi romanda ama çizgi romanlarım yoktu ve okul kitaplarımızdaki hikayelerde geçmiyordu. Ne kadar zorlasam da neden o yazıyı yazdığımı ve o kelimeyi nereden duyduğumu hatırlayamadım. Sonra önemsemedim, bir hafta sonra yine “tesadüfen” bir tv reklamı gördüm. Xanadu Resort Hotel diyordu. Bu adla bir otel zincirinin ilk tv reklamıydı. Bu kelimeyi hayatımda ilk defa bir hafta önce kendi defterimde kendi yazımdan okumuştum ama bir hafta sonra ikinci kez bu kelime karşıma çıkmıştı. Şaşkınlık içerisinde kelimenin kökenini araştırmaya koyuldum çünkü bu kadar “tesadüf” fazlaydı. Çünkü annem eşyasını unutmasa ben bu yazıyı göremeyecektim, o gün o reklamı görsem de umursamayacaktım ve araştırmak için bilgisayarımı açmayacaktım, evden daha erken çıkacak ve bir sonraki değil bir önceki otobüse binecektim ve tüm hayat çizgim değişecekti. Ama annem eşyasını unuttu ve bu yolda ilerledim. Kelimeyi daha da detaylı araştırmaya başladıkça çok ilginç bilgiler öğrendim, farklı sitelere bilgilere yönlendirdi. Kelimeyle ilgili öğrendiğim en önemli şey ise orjininin rüyalar olmasıydı. Yani bir kişinin türettiği bir kelime değildi, aslen tam orjini bilinemiyordu bile, rüyalardan gelmişti…

Kubilay han yaz ayları kalmak için görkemli bir saray yaptırmıştı ve sarayının ismini rüyasında bir kadın ona söylemiş Xanadu diye. Bu gün Xanadu antik bir Türk şehridir aynı zamanda buradan yola çıkarak. Aynı zamanda 1797 yılında  İngiliz şairi Samuel Taylor Coleridge, İngiltere’nin güneybatısında, Nether Stowey’deki çiftliğinde Marco Polo’nun kitabını okurken Kubilay Han’ın sarayının anlatıldığı pasaja gelince uykuya dalar. Uykusunda bir düş görür. Uyanır uyanmaz kağıda kaleme sarılır ve Kubla Khan adlı ünlü şiirini yazmaya koyulur. Bu şiirde de  Xanadu kelimesi geçer. Şairin kendi söylemiyle Xanadu kelimesini güzel bir kadın rüyasında kulağına fısıldar. Bunların haricinde ulaştığım birkaç farklı yerlerde de kullanılmış da olsa hiçbir kullanımında kelimeye bir anlam yüklenmemiş, ev ismi, bir proje ismi gibi özel isim olarak kullanılmış. Etimolojik bir kökeni de olmadığı için kendi gizemini kendi içerisinde koruyor kelime. Ama önemli olan benim hayatıma yön vermiş olmasıydı ve daha da önemlisi bunu bilmeden kendi elimle yapmış olmamdı.

Bu zaman paradokslarına benziyor. Misal geleceğe dönüş filmlerindeki martinin geçmişteki annesiyle ya da kendisiyle karşılaşıp kendi geleceğini kendi kendine değiştirmesi / yönlendirmesi gibi. Aslında şu an yaptığımız da bu. Şu an yaptığımız her hareket geleceğimizi şekillendiriyor. her düşünce bile karar süreçlerini etkiliyor. Ama bunu genelde bilinçli olarak yapıyoruz. Peki bilinçsiz olarak yaptığımız bir hareket kendi geleceğimizi etkiliyorsa o zaman geleceğinizi kim yazıyor?

Bir önceki yazıda geçmişin genel anlamda hatırladıklarımız+hatırlamadıklarımızdan oluştuğuna vurgu yapmıştım. Hatırlamadıklarımız da geleceğimizi etkiliyor / değiştiriyor. Hatırlamadıklarımızı neden hatırlamıyoruz? Orası ayrı bir konu çünkü bu konuda da teorik düzeyde düşünceler geliştirilebilir, hatırlamadığımız anlarda neler oldu acaba?  (Hayal gücünüze bırakıyorum burayı 🙂 ) Şu bir gerçek ki geçmiş dediğimiz olguya ancak sınırlı zihin haritamızdan ulaşabiliyoruz. Yani geçmiş algımız yaşadığımız olaylardan değil ancak hatırlayabildiğimiz olaylardan ibaret, buna geçmiş diyoruz günlük hayatta. Oysa hatırlamadığımız olayların da yani hatırlanamayan, zihnimizde var olmayan, bize göre yok olan hatıraların da geleceği etkilediği bizzat yaşadığım olayda bariz olarak görünüyor.

Peki neden hatırlayamadığımız olaylar yaşayıp geçmişimizi değiştiriyoruz farkında olmadan? Bu bir ince ayar mı? Biri ya da bizzat kendimiz ya da kendi bilinçaltımız bize müdahale mi ediyor? Dediğim gibi soruları ortaya atıp kaçacağım, daha önce de yazdığım gibi sorular cevaplardan daha önemlidir. 🙂

Siz ne düşünüyorsunuz? Sizce geçmişiniz size hükmediyor mu? Yoksa geçmiş sadece hatıra, aslında her şey şu anda mı geçekleşiyor? Shördinger’in kedisi gibi… Hem ölü, hem diri.